عکس قدیمی سمت راست مربوط به خانم خورشیدبانو ناتوان قفقازی یکی از شاعران پرآوازه #قراباغ است که به زبان ترکی آذربایجانی و فارسی شعر می سروده است. بانو #ناتوان در غزلسرایی از ادامه دهندگان محمد فضولی بود.
در این عکس او با ظاهری پوشیده و لباس اصیل زنان #آذربایجان به همراه #خانواده حضور دارد و حجاب و خانواده نه تنها مانع هنر و حضور اجتماعی او نشده بلکه به اعلی درجه در اشعار او متجلی است.
اشعار او مالامال از عشق به خانواده و فرزندان و طبیعت و البته در رثای امام حسین ع است. ناتوان مرثیه ای از زبان حضرت مسلم دارد که با این بیت شروع می شود: سویله حسینه ای صبا! کرببلایه گئلمسون… گئلسه دوشر بو شهریده، درد و بلایه گئلمسون (ای صبا به حسین بگو به کربلا نیاید… اگر بیاید و به درد و بلا و مصیبت خواهد افتاد).
تصویر سمت چپ تندیس منتسب به بانو ناتوان است که در شهر قبه جمهوری آذربایجان امروز نصب شده است. این تندیس نشانگان اروتیک دارد و اندام زنانه را برجسته کرده و دامن او را سعی کرده محو کند تا پاهای او مشخص تر شود… یعنی خلاف آن هویتی که بانو ناتوان دارد.
فرهنگ و هویت بیش از آنکه به زبان برگردد، با تفکر و ارزش و سبک زندگی نسبت دارد. پرسش این است که این بازنمایی فرهنگی پانترکهای جمهوری آذربایجان چه نسبتی با هویت اصیل آذربایجانی که پایگاه تشیع بوده، دارد؟ رقاصه های هرزه کاباره های باکو و نخجوان و … چه نسبتی با زنان و مادران مومن و باحیا و هنرمند آذربایجان دارند؟… هیچ!
و اینکه ما در بازخوانی و ترویج فرهنگ اصیل آذربایجان چه کرده ایم؟… هیچ!

عزیز نجف پور آقابیگلو